Ekonomiczne przesłanki oraz etapy tworzenia UE, różne prace, dot integracji i ue

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

EKONOMICZNE PRZESŁANKI ORAZ ETAPY TWORZENIA UNII EUROPEJSKIEJ

Białystok 2012

SPIS TREŚCI

WSTĘP 3

ROZDZIAŁ 1. Przyczyny powstania i cele funkcjonowania Wspólnot Europejskich 4

1.1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali 4

1.2. Europejska Wspólnota Energii Atomowej 6

1.3. Europejska Wspólnota Gospodarcza 7

ROZDZIAŁ 2. Od unii celnej do rynku wewnętrznego 9

ROZDZIAŁ 3. Traktat z Maastricht podstawą Unii Europejskiej 12

ZAKOŃCZENIE 15

BIBLIOGRAFIA 16

. Unia Europejska powstała w wyniku procesów integracji międzynarodowych państw założycieli oraz członków trzech wspólnot europejskich powstałych po drugiej wojnie światowej. Tymi wspólnotami były: Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej, Europejska Wspólnota gospodarcza.

Celem pracy jest przedstawienie przesłanek ekonomicznych utworzenia Unii Europejskiej, które towarzyszyły w procesach integracji europejskiej od czasu utworzenia wspólnot europejskich do momentu wejścia w życie Traktatu o Unii Europejskiej. Wszystkie stawiane i osiągane cele zawarte jednocześnie w pracy oraz w poszczególnych traktatach w niej wymienionych były przyczynami, które pchały obecnych wtedy polityków do tworzenia rozwiązań poprawiających gospodarkę i kierujących w stronę pogłębiania integracji między krajami europejskimi.

W rozdziale 1 została krótko przedstawiona sytuacja, która przyczyniła się do utworzenia pierwszej oraz dwóch kolejnych Wspólnot Europejskich tj. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. W trzech podrozdziałach znajduje się omówienie każdej z nich oraz przedstawienie celów, do których dążyły. Kolejny rozdział pokazuje drogę integracji państw założycielskich oraz etapy ewolucji WE od momentu powstania unii celnej do utworzenia rynku wewnętrznego. Ostatni rozdział dotyczy Traktatu z Maastricht oraz jego postanowień i wprowadzanych zmian.

. Pierwsze koncepcje integracji europejskiej sięgają ubiegłych stuleci, lecz warunki do ich realizacji powstały dopiero po drugiej wojnie światowej. Wtedy ukształtował się nowy układ sił, a Europa straciła swoją ówczesną pozycję lidera gospodarczego i politycznego na rzecz Stanów Zjednoczonych. Stało się tak głownie za sprawą zniszczeń wojennych. W szczególnych warunkach powojennych, charakteryzujących się dezintegracją rynku światowego i gospodarki światowej, ważne było podjęcie prób reintegracji gospodarki światowej. W celu odbudowania gospodarki w Europie pierwszym podjętym krokiem było utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Na mocy traktatów rzymskich, podpisanych przez kraje EWWiS na czas nieokreślony, sześć lat później zostały utworzone dwie kolejne wspólnoty: Europejska Wspólnota Energii Atomowej oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza zwana dziś Wspólnotą Europejską.

Początkowo wspólnoty tworzyło sześć krajów założycielskich, zaś w 1973 r. skład został rozszerzony o Wielką Brytanię, Danię i Irlandię. W roku 1981 dołączyła Grecja, w 1986 r. Hiszpania i Portugalia, a w roku 1995 – Austria, Finlandia i Szwecja. W roku 2004 do krajów Unii Europejskiej dołączyło kolejnych 10 państw Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia oraz Węgry. Do 25 państw członkowskich w roku 2007 dołączyły Bułgaria i Rumunia.

1.1. . Pomysłodawcą tego ugrupowania był Jean Monnet, który już od I wojny światowej proponował różne formy integracji. W kwietniu 1950 r. zaproponował on sektorową metodę integracji europejskiej. Oznaczała ona systematyczne rozszerzenie integracji o kolejne sektory gospodarki, doprowadzając w końcu do pełnego zjednoczenia ekonomicznego, politycznego i społecznego. Działania w tym kierunku rozpoczęto od sektora produkcji węgla i stali a pomysł został nazwany planem Schumana od nazwiska wówczas obecnego ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana.

EWWiS stworzyła wspólny rynek węgla i stali poprzez zniesienie ceł importowych, eksportowych i innych opłat o podobnych skutkach oraz ograniczeń ilościowych między jej członkami. W jej ramach obowiązywały jednolite zasady konkurencji, wykluczające subsydia i pomoc państwa oraz praktyki przedsiębiorstw prowadzące do nieuczciwego podziału i eksploatacji rynku. Istotnym elementem było przeniesienie pewnych kompetencji krajowych na szczebel ponadnarodowy tj. do instytucji zwanej Wysoką Władzą (później funkcję tę przejęła Komisja Europejska). Intencją krajów założycieli było stworzenie zespolonego dynamicznego i konkurencyjnego kompleksu przemysłu stalowego, opartego na wydobyciu rud żelaza oraz węgla kamiennego ze złóż krajów członkowskich. W ciągu 10 lat EWWiS stała się drugim po USA producentem stali w skali światowej. Do szczegółowych zadań wspólnoty należało: zapewnienie regularnych dostaw węgla i stali; ujednolicenie warunków dostępu do węgla i stali; kontrolowanie cen; sprawowanie ochrony przed rabunkowym gospodarowaniem, wykluczenie regulacji ochronnych poszczególnych krajów; polepszenie warunków życia i pracy robotników. Ponadto miała się przyczyniać do szybkiego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego, zwiększenia zatrudnienia, umożliwienia planowania i wykorzystania surowców i ich produkcji. Przy tak udanym początku funkcjonowania EWWiS postanowiono zrobić kolejny krok w kierunku pogłębiania integracji tworząc kolejne wspólnoty.

1.2. .

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej był wyrazem dążenia Europy do rywalizacji ze światowymi mocarstwami atomowymi, przede wszystkim z USA i ZSRR. Konkurowanie w skali pojedynczych krajów byłoby mało skuteczne, dlatego też uważano, że wspólne sfinansowanie kosztownych inwestycji i badań w sektorze atomowym da odpowiednie rezultaty. Zgodnie z art. 2 traktatu założycielskiego do najważniejszych zadań Euratomu należy zaliczyć wspieranie badań i rozpowszechnianie informacji technicznej, stworzenie jednolitych standardów bezpieczeństwa w celu ochrony zdrowia pracowników sektora energii atomowej oraz szeroko rozumianej społeczności, popieranie inwestycji w zakresie energii jądrowej, zapewnienie właściwego używania materiałów nuklearnych, a także utworzenie wspólnego rynku poprzez zagwarantowanie swobody przepływu wyspecjalizowanych materiałów i sprzętu oraz kapitału w celu inwestowania w dziedzinie energii nuklearnej, a także swobody zatrudniania w ramach Wspólnoty. Art. 1 zaś mówi, że celem Euratomu jest przyczynienie się do podniesienia stopy życiowej w krajach członkowskich oraz do rozwoju stosunków z innymi krajami przez stworzenie warunków niezbędnych dla szybkiego powstania i rozwoju przemysłów jądrowych.

Głównymi celami Euratomu są:

- rozwijanie badań nad energią jądrową;

- stworzenie Wspólnego Rynku Paliw Atomowych;

- kontrola przemysłu jądrowego w celu zapobieżenia wszelkim nadużyciom.

Powyższe cele mają być realizowane przez:

- koordynowanie programów badawczych i szkoleniowych w dziedzinie energii atomowej na terenach państw członkowskich; ponadto Euratom ocenia programy, o których informują państwa członkowskie oraz wydaje opinie zalecające podjęcie lub zaniechanie określonych badań;

- udzielanie pomocy państwom członkowskim i przedsiębiorstwom w realizacji ich programów badawczych; udzielanie pomocy finansowej, dostarczanie materiałów atomowych bezpłatnie, a także urządzeń, sprzętu i ekspertów;

- realizowanie własnych badań i szkoleń na podstawie programów realizowanych przez Radę ugrupowania .

1.3. . Od tej pory zaczyna się rzeczywisty rozwój procesów integracyjnych w zachodniej Europie, prowadzący nie tylko do podejmowania przez kraje EWG wspólnej polityki handlowej wobec krajów niestowarzyszonych, lecz powodujący w znacznym stopniu ujednolicenie wewnętrznej polityki gospodarczej krajów członkowskich. Jednocześnie z traktatami rzymskimi podpisano Konwencję o niektórych wspólnych instytucjach Wspólnot Europejskich. Zgodnie z nią EWWiS, EWG i Euratom otrzymały wspólne organy: Zgromadzenie Parlamentarne (Parlament Europejski) i Trybunał.

W traktatach rzymskich zawarto cele EWG, mechanizm działania oraz funkcje podstawowych organów tego ugrupowania. Określiły one także dokładnie instytucjonalne podstawy podejmowania decyzji. Obowiązywały one do 1 lipca 1987 r., kiedy to wszedł w życie Jednolity Akt Europejski, będący fundamentem przyszłej Unii Europejskiej.

Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej stwierdzał, że celem jej jest stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżenie polityki gospodarczej krajów członkowskich, popieranie harmonijnego rozwoju działań gospodarczych, zrównoważony i stały wzrost, zwiększenie stabilności, przyspieszony wzrost stopy życiowej i zacieśnianie stosunków między krajami członkowskimi. Ponadto w traktatach rzymskich ustanowiono cele powstałej organizacji, m.in.:

- stworzenie warunków do swobodnego przepływu towarów, usług, kapitału i osób pomiędzy państwami członkowskimi (cel główny);

- utworzenie przez EWG unii celnej i znoszenie ograniczeń w handlu (cele pierwszoplanowe);

- rozwój procesów integracji ku unii gospodarczej; prowadzenie wspólnej polityki we wszystkich dziedzinach życia ekonomicznego i społecznego (cele drugoplanowe).

Od momentu powstania EWG, można wyróżnić trzy etapy jej rozwoju w kierunku unii gospodarczej i monetarnej:

etap I – budowa unii celnej – do końca lat sześćdziesiątych

etap II – budowa Europejskiego Systemu Walutowego – do końca lat siedemdziesiątych

etap III – budowa Jednolitego Rynku Europejskiego – do końca lat osiemdziesiątych

etap IV – budowa unii ekonomicznej i monetarnej – lata dziewięćdziesiąte.

Zbudowanie unii celnej było pierwszym tzw. przejściowym etapem rozwoju w kierunku unii gospodarczej i monetarnej. Na osiągnięcie tego celu państwa członkowskie wyznaczyły czas do 1970 roku. Jednak całkowite zniesienie ceł nastąpiło już w 1968r. Cła i ograniczenia ilościowe w wymianie handlowej były znoszone stopniowo. Początkowo dotyczyły prawie wszystkich artykułów przemysłowych, zaś rolnych w latach 1966-1968. Ważna, więc stała się wspólna polityka rolna, której cele to:

- zwiększenie produktywności rolnictwa przez postęp techniczny, optymalizację produkcji oraz optymalne wykorzystanie jego zasobów;

- zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wsi;

- stabilizacja rynków;

- zagwarantowanie zaopatrzenia;

- zapewnienie rozsądnego poziomu cen dla konsumentów.

Po utworzeniu wspólnej polityki rolnej zaistniała również potrzeba stworzenia wspólnej polityki handlowej, która regulowała dziedziny takie jak: eksport, import, antydumping oraz układów handlowych z krajami trzecimi i organizacjami narodowymi. Kolejnym krokiem było wprowadzenie w życie wspólnego rynku pracy umożliwiającego obywatelom państw swobodę osiedlania, podejmowania pracy jak również zapewnienie podstawowych świadczeń socjalnych i równość traktowania na obszarze tych państw.

Zniesienie ceł między państwami ówczesnej Szóstki wywołało dwa klasyczne efekty: kreacji handlu i przesunięcia handlu. Wystąpiły one ze szczególnym nasileniem w początkowym okresie funkcjonowania unii celnej. Później ich działanie uległo osłabieniu.

Koniec roku 1969 był czasem, kiedy to głowy państw członkowskich podjęły decyzję o zakończeniu okresu przejściowego w rozwoju Wspólnoty i jednoczesnym rozpoczęciu prac nad rozszerzeniem integracji na inne dziedziny gospodarki. Rozpoczęto działania, które miały zbliżyć do wprowadzenia wspólnej waluty. Przez 10 lat miało następować stopniowe ujednolicenie polityki ekonomicznej, podatkowej, budżetowej i kapitału oraz powołanie wspólnej instytucji, która miałaby koordynować politykę monetarną.

Wyższą formą integracji jest wspólny rynek towarów, usług, kapitału i ludności. Ma on wszystkie cechy unii celnej i dodatkowo liberalizuje stopniowo wymianę usług, przepływy kapitału oraz przepływy ludności pomiędzy krajami członkowskimi. Z tego powodu utworzenie wspólnego rynku jest zadaniem bez porównania trudniejszym niż powołanie do życia strefy wolnego handlu czy unii celnej.

Z punktu widzenia rozwoju Wspólnot w kierunku osiągania kolejnych etapów integracji gospodarczej w klasycznym ujęciu teoretycznym za istotne należy uznać zwłaszcza przepisy Jednolitego Aktu Europejskiego, w których powrócono do niezrealizowanej koncepcji budowy wspólnego rynku z Traktatu ustanawiającego EWG i przewidziano jego utworzenie do końca roku 1992, oraz przepisy traktatu z Maastricht, który zakładał utworzenie Unii Europejskiej na bazie Wspólnot Europejskich i uzupełnienie jej o ustanowione dziedziny polityki i formy współpracy.

Jednolity Akt Europejski zaczął obowiązywać od 1 lipca 1987 r. Przewidywał on utworzenie Jednolitego Rynku Wewnętrznego za pośrednictwem Białej Księgi (to w niej Komisja przedstawiła kompleksowy program utworzenia rynku wewnętrznego). Zmodyfikował ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Ekonomiczne przesłanki oraz ...

Ekonomiczne przesłanki oraz etapy tworzenia UE, różne prace, dot integracji i ue

Tematy