Eklezjologia, INKA

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Stąd też Kościół jako lud Boży będzie uczestniczył we wszystkich przywilejach ludu starego (Tyt 2,14). Tekst listu Tytusa 2,14 zawiera dwie centralne myśli: o odkupieniu i o nabyciu ludu na własność. Również dla św. Piotra wierni należący do Kościoła są ludem Bożym. Myśl tę wyraża 1 P 2, 9-10. Do tematu Kościoła jako ludu Bożego nawiązuje również list do Hebrajczyków i Apokalipsa. Jest w nich podkreślony głównie charakter dynamiczny i eschatologiczny Kościoła jako Ludu Bożego. Powyższe uwagi pozwalają stwierdzić, że już na początku swego istnienia Kościół miał świadomość siebie jako Ludu Bożego.

Pojęcie Ludu Bożego w odniesieniu do Kościoła występowało również w patrystyce, do końca IV wieku (św. Ambroży i św. Augustyn). W okresie późniejszym, aż do końca X wieku zdaje się stopniowo zanikać pojęcie Kościoła jako Ludu Bożego i na jego miejsce wchodzą nowe określenia: Kościół jako Ciało Chrystusa, Oblubienica, Świątynia Ducha Świętego. Chodzi tu tylko o zwrócenie uwagi na charakter chrystologiczny Kościoła jako społeczności nadprzyrodzonej. Okres średniowiecza ulega urokowi zewnętrznych form państw świeckich i w stosunku do Kościoła używa nazw analogicznych: Kościół jest monarchią, państwem Bożym, Społecznością wierzących. W konsekwencji doprowadziło to do wypaczonego pojęcia Kościoła utożsamianego z hierarchią i duchowieństwem. W tej koncepcji brak było jednak miejsca dla wiernych.

Dopiero reformacja w XVI wieku odkryła na nowo pojęcie Kościoła jako Ludu Bożego. Reformatorzy odrzucając rolę hierarchii i kapłaństwo hierarchiczne zaczęli podkreślać znaczenie Ludu Bożego w Kościele. W reakcji na takie ujęcie teologia katolicka zaakcentowała w pojęciu Kościoła jego charakter instytucjonalny i społeczny. Kościół zaczęto wtedy określać (w oparciu o definicję Bellarmina) jako społeczność ochrzczonych i wierzących, uznających nad sobą kierownictwo papieża. Tego rodzaju określenie Kościoła spowodowało znowu zastój w zajmowaniu się Kościołem jako Ludem Bożym. Dopiero początek XX wieku, wraz z rozwojem nauk biblijnych, wrócił do idei Kościoła jako ludu Bożego. Zaczęto wówczas szukać podstaw biblijnych dla określenia właściwej koncepcji natury Kościoła. Dopomogła do tego ekumeniczna współpraca teologów katolickich i protestanckich. W 1940 r. M.D. Koster dominikanin zaatakował wprost i odrzucił określenie Kościoła jako Mistycznego Ciała Chrystusa, uważając to określenie jako niepełne. Tę koncepcję zastąpił koncepcją Kościoła jako ludu Bożego, do którego wchodzi się przez przyjęcie sakramentów chrztu i bierzmowania. Podobne wnioski wyprowadził L. Cerfaux, a z teologów protestanckich N.A. Dahl i A. Oepke. Sądzą oni, że dla św. Pawła pojęcie Kościoła jako Ciała Chrystusa było czymś wtórnym. Eklezjologia św. Pawła opierała się na koncepcji Izraela jako ludu Bożego, z którym chrześcijanie, tworzący nowy lud Boży, są ściśle związani. Ostateczny rozwój eklezjologii po II wojnie światowej idzie po linii rozwiązań Kostera. W tym czasie naturę Kościoła zdefiniowano w ten sposób: "Kościół jest nowym ludem Bożym, przeznaczonym do realizowania Królestwa Bożego na ziemi".

Zmiana perspektyw w poszukiwaniu natury Kościoła, która weryfikowała się poprzez wieki, została przedstawiona w formie syntetycznej podczas prac Soboru Watykańskiego II. Rozwój nauki o Kościele na Soborze Watykańskim II był kontynuacją nauki przedstawionej na Soborze Watykańskim I, na którym schemat o Kościele był całkowicie zdeterminowany rozważaniem Kościoła jako Ciała Mistycznego Chrystusa. Ta idea reprezentowana przez tzw. Szkołę Rzymską nie zyskała sobie już wtedy szerokiego uznania, gdyż zdawała się zacieśniać właściwą koncepcję Kościoła. Również pierwszy schemat przedstawiony na Soborze Watykańskim II starał się opisać naturę Kościoła wychodząc z idei Mistycznego Ciała Chrystusa. Na obydwóch soborach zaistniała podobna reakcja. Na Soborze Watykańskim I schemat został mocno zaatakowany, ponieważ nie uwzględniał historii zbawienia. Krytyka była jeszcze silniejsza na Soborze Watykańskim II. Rozpoczęto szybko prace nad nowych schematem "O Kościele". Zmiany dotyczyły przede wszystkim pojęcia Kościoła jako Ludu Bożego.

B. Skrypturystyczne podstawy teologii Ludu Bożego

Stary Testament

W Starym Testamencie można mówić o ludzie Bożym w sensie ścisłym i szerokim. W znaczeniu szerokim Lud Boży zaczyna istnieć od momentu powołania Abrahama na ojca narodu wybranego (Gen 21,1-3) oraz od zawarcia przymierza z Jahwe. Ukonstytuowanie się ludu Bożego ma jednak dopiero miejsce po wyjściu ludu z Egiptu i po zawarciu przymierza. Tekst Wj 19,5-6 wskazuje na historyczność faktu wyboru Izraela na lud Boży oraz dobrowolne związanie się narodu wybranego ze swoim Bogiem.

Na mocy zawartego przymierza Lud Boży staje się własnością Jahwe. Bóg jest obecny pośród swojego ludu. Ta obecność Boga jest okazją do ścisłego związania się z Jahwe, co jest ostatecznym celem wybrania i przymierza. Bóg nadaje swemu ludowi ziemię na własność. Ponieważ Bóg jest właścicielem, panuje nad ziemią i jest suwerennym władcą. Jako suwerenny władca ustanawia ze swego ludu Królestwo kapłanów. Kapłaństwo stanowi nie tylko wyróżnienie dla Ludu, ale jest jego elementem głównym. Przynależność do ludu Bożego stanowi o przynależności do wspólnoty kultycznej. Z pojęciem kapłaństwa wiąże się ściśle inna cecha ludu a mianowicie świętość. Już przez fakt Bożego wyboru Izraelici stali się świętymi. Przez przymierze stali się ściśle związani z Bogiem, ale jeszcze jako całość mają być "ludem świętym" (Lb 16,3). Chodzi tu przede wszystkim o świętość w znaczeniu rytualnym, chociaż z czasem dołączy się do tego obowiązek świętości moralnej.

Za darmowy wybór narodu przez Boga i za otrzymane przywileje, naród miał pozostać wierny Bogu Przymierza. To miało mu ułatwić realizację celu, do którego został powołany - niesienie zbawienia wszystkim narodom. Wielu spośród Izraelitów nie zrozumiało nadprzyrodzonego charakteru swego powołania i dlatego pozostało niewiernymi przymierzu. W takim kontekście wydarzeń przychodzą prorocy, którzy przez swoją działalność podkreślają teologię zawartego przymierza; podkreślają miłość Boga do narodu i powszechną wolę zbawienia. Mimo to Izrael pozostał niewierny. Dopiero nowy lud Boży, założony przez Chrystusa zrozumie swoje eschatologiczne powołanie.

Nowy Testament

Izrael pozostał niewierny wobec zawartego przymierza. Aby plan zbawienia świata mógł być zrealizowany, prorocy zapowiadają nowe przymierze. To nowe przymierze będzie posiadało charakter powszechny i wieczny, to znaczy obejmować będzie wszystkich ludzi i na zawsze połączy ich z Bogiem. Z tej racji nowe przymierze będzie akcentować charakter eschatologiczny nowego ludu Bożego. Ogólną naukę o nowym przymierzu przedstawił Jeremiasz 31,33-34, a rozwinęli ją Ezechiel 36,25-29 i Izajasz 42,6. Z tekstu Jeremiasza wynika, że nowe przymierze będzie opierać się na miłości i dobroci Boga. Będzie ono przede wszystkim przymierzem wewnętrznym. To samo wyraża prorok Ezechiel. Prorocy jednak nie ukazują pełnej idei nowego przymierza. Pełny obraz daje nam dopiero Deuteroizajasz, który do obrazu przymierza u swych poprzedników dodaje ideę uniwersalizmu zbawczego (Iz 42,6 i 53,3-4).

Zapowiedzi proroków zrealizował sam Chrystus. Przyjmuje się ogólnie, że nowe przymierze zostało zawarte podczas ostatniej Wieczerzy: "Kielich ten jest Nowym Przymierzem we krwi mojej" (1 Kor 11,25). Tekst i kontekst tych słów pozwalają wyprowadzić następujące wnioski:

1. Nowy lud Boży jest kontynuacją starego Izraela. Opiera się na 12 apostołach, tak jak w Starym Testamencie opierał się na 12 pokoleniach izraelskich.

2. Nowy lud Boży koncentruje się wokół ołtarza i związany jest ze sobą Krwią Chrystusa. W Starym Testamencie krew baranka symbolizowała ocalenie całego Izraela.

3. Nowy lud Boży ukształtowany w oparciu o ocalałą "resztę" Izraela wchodzi w Nowe Przymierze, które już nie będzie tylko symbolem jakiejś rzeczywistości ale samą rzeczywistością, posiadającą charakter instytucji założonej przez Chrystusa.

4. Pośrednik Starego Przymierza, Mojżesz, zastąpiony został przez nowego pośrednika, Jezusa Chrystusa, który umacnia nowe Przymierze swoją śmiercią i zmartwychwstaniem.

...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Eklezjologia

Eklezjologia, INKA

Tematy