Egzamin z etyki skrypt

Egzamin z etyki skrypt, do segregacji

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Egzamin z :
Etyki
prawniczej
Materiały pomocnicze...
ML

I.
Metaetyka
Według księdza profesora Tadeusza Stycznia [ABC etyki] - ,,dla teorii etyki, czyli nauki o
etyce – należy rezerwować określenie ,,metaetyka”, natomiast dla teorii etologii, nazwę
,,metaetologia” ”
1) Co to jest etyka?
Ksiądz profesor Andrzej Szostek w ,,Pogadankach z etyki” piszę: ,,
Wiemy z grubsza o czym
traktuje etyka, nawet jeśli nie potrafimy podać jej precyzyjnej definicji”
Za ojca etyki uważa
się
Sokratesa
, który jak sam o sobie mówił, tak jak akuszerka pomaga kobiecie urodzić
dziecko, tak on pomagał swemu rozmówcy ,,urodzić” jego prawdziwą wiedzę na temat dobra
i zła, wydobyć tę wiedzę spod pokładów wiedzy fałszywej, wiedzy pozornej. Ksiądz Styczeń,
twierdzi iż najogólniej można etykę określić jako
,,dyscyplinę filozoficzną”
która swoim
zasięgiem obejmuje zespół zagadnień związanych z określeniem
,,istoty powinności
moralnej”
[ dobro lub zło moralne]. Z determinacją jej szczegółowej treści [tj. słuszności],,
ostatecznym wyjaśnieniem faktu powinności moralnej działania oraz genezą zła [ tj. upadku]
moralnego i sposobami jego przezwyciężania. Słowo etyka pochodzi od greckiego
ETHOS
–
co oznacza; stałe miejsce zamieszkania, obyczaj. Nazwa etyka według prof.. Stycznia określa
się różne teorie i przeświadczenia, przy czym we właściwym znaczeniu jest ona użyta gdy
określa; ,,
teorie powinności moralnej lub moralnej wartości postępowania
”. Etykę w tym
znaczeniu określa się często etyką normatywną. Ksiądz Szostek proponuje, aby przez etykę
rozumieć:
,,filozoficzną i normatywną teorię powinności moralnej działania”
Etyka to
nauka, która dostarcza wymiernych korzyści. Istnieją różne typy etyki; np. Etyka
marksistowska, oparta na naukach szczegółowych, czy uprawiana współcześnie na bazie
biologii i psychologii. Tematem naszych wykładów była etyka klasyczna.
2) Jaki jest stosunek etyki do etologii?
Nie należy mylić pojęcia etyki z pojęciem etologii, co zdaniem profesora Stycznia, niestety
często ma miejsce. Etyka, która zmierza do podania uzasadnionej odpowiedzi na pytanie jak
żyć jest nauką normatywną.
Etologia
zaś jest
nauką, czysto opisową
teorią faktyczną,
uznawanych w określonym środowisku społecznym, a także [często] praktykowanych w nim
norm moralnych postępowania. Etologię można więc nazwać
nauką o poglądach
moralnych
. Opisuje ona poglądy jednostek lub grup społecznych na temat dobra i zła
moralnego oraz związane z nimi przeżycia i zachowania. Etologia
obejmuje zespół różnych
dyscyplin naukowych
[ psychologia, socjologia, filozofia]. Należy pamiętać iż
różnica
pomiędzy etyką a etologią
jest wyraźna
. Częsty
błąd
popełniany szczególnie w obecnych
czasach to
próba wyprowadzania etyki z etologii
. Usprawiedliwianie pewnych poglądów
tylko dlatego, że są głoszone przez wielu. Klasycznym przykładem sprowadzania etyki do
etologii jest tzw
. gilotyna Hiuma
[wyprowadzenie twierdzeń o dobru moralnym z przekonań
o dobru].
Różnica pomiędzy etyką a etologią ma miejsce w pojmowaniu samej
moralności
. Etyk pod pewnymi względami sięga głębiej [bada podstawę ludzkich poglądów i
postaw moralnych].
3) Jaki jest stosunek etyki do teologii moralnej?
Etyka różni się od teologii moralnej. Ogranicza się bowiem do naturalnych źródeł poznania
powinności moralnej i do naturalnych podstaw [tj. kryteriów] ich prawomocności [tj.
ważności]. Teologia moralna mimo, że nie rezygnuje z naturalnych źródeł poznania
moralnych powinności, to jednak
odwołuję się także do źródła ponadnaturalnego [tj.
Objawienia]
, w świetle którego interpretuje naturalną wiedzę o powinności moralnej.
Chrześcijaństwo jako jedna z niewielu religii kładzie duży nacisk na życie moralne.
Objawienie moralne pokazuje, że Bóg chce pomóc ludziom w osiągnięciu dobra moralnego.
Nie istnieje coś takiego jak etyka chrześcijańska
, należy jednak zauważać np.
niedoścignioną głębię etyki zawartej w Ewangelii [ uznawanej swoją drogą nawet przez wielu
niewierzących]. Według chrześcijaństwa w Objawieniu nie ma nowych norm moralnych,
wszystkie z nich były znane wcześniej. Objawienie ukazało je na nowe celem wskazania
właściwej drogi ludziom zaślepionym, zakłamanym. Objawienie moralne ma pomóc ludziom
słabym.
Wiara potrzebna do przyjęcia Objawienia znajduje swe oparcie w naturalnej
wrażliwości moralnej
, bez której łatwo wypaczyć sens praw religijnych. W swoich ,,
Pogadankach z etyki” ksiądz profesor Szostek z całym przekonaniem stwierdza na
zakończenie rozdziału etyka a teologia; ,,
Objawienie bynajmniej nie podważa możliwości
zrozumienia moralności z pomocą naturalnego rozumu i doświadczenia. Raczej przeciwnie;
zdolność tę potwierdza i na niej bazuje.”
4) Jaki jest stosunek etyki do filozofii i nauk szczegółowych?
Etyka uchodzi za
dział filozofii
. Obecnie często można usłyszeć pytanie czy etyka może być
wolna od filozoficznych założeń? Niezależna? Etyka po prostu ,,bezprzymiotnikowa”?
Koncepcje takiej etyki, tworzył między innymi wybitny profesor Tadeusz Kotarbiński. Czy
jednak można odpowiadać na zasadnicze etyczne problemy nie stawiając sobie filozoficznego
pytania: ,,kim koniec końców jest człowiek, jaki jest ostateczny cel jego życia”? Nie sposób w
naszym życiu pominąć pewnych pytań filozoficznych i etyk także musi się z nimi zmierzyć.
Według księdza profesora Szostka należy zawsze pamiętać ,,
że tak jak z jednej strony etyk nie
może uniknąć problemów filozoficznych, tak z drugiej punktem wyjścia jego analiz nie jest
filozofia, ale doświadczenie moralne, doświadczenie powinności moralnej konkretnego
działania”
. Jeżeli chodzi o
nauki szczegółowe
w grę wchodzą przede wszystkim:
psychologia, socjologia, etnologia
oraz
nauka o moralności
. Etyka ma
wspólny z nimi
przedmiot materialny i formalno – treściowy
,
różni się
zaś od nich
przedmiotem
formalno – metodologicznym.
Nauki szczegółowe ograniczają się do badania moralności w
obrębie danych zjawiskowych, fenomenalnych, o charakterze czasowo – przestrzennym i
przedstawiają wyjaśnienia ważne w tych granicach,
etyka
natomiast
szuka wyjaśnień
ostatecznościowych, światopoglądowo ważnych
. Z punktu widzenia filozofii
chrześcijańskiej
nauki szczegółowe w stosunku do etyki pełnią rolę nauk pomocniczych
.
Ich doniosłość przejawia się w pierwszym rzędzie w tym, że dostarczają one etyce naukowo
opracowanych danych doświadczenia. Filozofia tomistyczna, docenia je wszystkie i uznaje
ich niezbędność dla badań etycznych, byle utrzymały się one we właściwych sobie granicach.
Przeciwstawia się tylko zawartym w nich często implikacją filozoficznym, zaczerpniętym
najczęściej z filozofii naturalistycznej i scjentystycznej, oraz opartych na nim wnioskom. Nie
można się również zgodzić z twierdzeniem Durkheima czy neopozytywistów, że tylko
wymienione uprzednio dyscypliny reprezentują naukową podstawę badawczą w zakresie
moralności, etyka zaś normatywna nie ma racji bytu jako odrębna nauka filozoficzna.
Poprzednie wywody dostarczyły racji motywujący to przeświadczenie.
5) Etyka a kodeksy zawodowe (zawodów prawniczych)
W ostatnich latach obserwujemy w Polsce wyraźny
wzrost zainteresowania problematyką
etyk zawodowych
, a w szczególności etyk zawodów prawniczych. Pojawiają się coraz
liczniejsze prace podejmujące problem statusu etyki zawodowej, jej stosunku do tzw. etyki
ogólnej i prawa. Etyka zawodowa [zwana również
deontologią
], ma bardzo długą historie.
Już w starożytności uważano, że osoby wykonujące zawody związane ze szczególnym
zaufaniem podlegają obostrzonym wymaganiom moralnym [przykład: przysięga
Hipokratesa]. W średniowieczu to cechy i gildie stały na straży etyki zawodowej. W XIX
wieku pojawiła się tendencja do spisywania norm deontologicznych w postaci
zbiorów
opracowywanych przez władzę korporacyjne
. Zbiory norm prawnych i norm etycznych nie
pokrywają się i tworzą dwa względnie niezależne od siebie kręgi.
Nie zawsze więc normy
prawne zgodne są z normami etycznymi. Etyka zawodowa
[a więc także kodeksy
deontologiczne]
winna zakazywać pewnych zachowań , które są prawnie dozwolone [ lub
przynajmniej nie są zabronione]
Różni są autorzy tych dwóch rodzajów kodeksów. Etyka
zawodowa ma ważną funkcję do spełnienia. Współczesny kryzys etyki zawodowej ma swe
źródło w zaniku poczucia przynależności osób wykonujących zawód zaufania publicznego do
korporacyjnej wspólnoty wartości. Etyka prawnicza traktowana jest jako dziedzina
etologiczna zajmująca się zobiektywizowanymi przekonaniami zawartymi w normach
prawnych.
II.
Czyn jako przedmiot materialny etyki.
1) Co to jest czyn i dlaczego tylko za czyn jesteśmy moralnie odpowiedzialni?
CZYN
– aktywność
świadoma
, działanie
wolne
. Stanowi on
materialny przedmiot etyki
.
W książce ,,Osoba i czyn” Karol Wojtyła zwrócił uwagę na fakt iż język potoczny zawiera
sporo cennych intuicji na temat specyfiki czynu. Wyraźnie można przecież odróżnić
przypadki, które określić można mianem ,,ja działam „ od sytuacji kiedy ,,coś się we mnie
dzieje” [boli mnie głowa].
Czynem można nazwać tylko takie działanie którego człowiek
jest świadomym i wolnym sprawcą.
Definicja czynu jest dosyć prosta, sam czyn jednak
dosyć złożony. Ksiądz Szostek stwierdza iż ,,
tylko w czynie wyraża się człowiek jako osoba:
podmiot zdolny do rozumnie wolnego stanowienia o sobie”.
Tylko za czyny jest człowieka
odpowiedzialny.
Dlaczego tylko za nie? Nie może przecież człowiek odpowiadać za coś nad
czym nie ma kontroli, nawet jeżeli pozornie zachowanie ludzkie wygląd na czyn, ale
naprawdę nim nie jest.
2) Co to jest rozum?
Rozum
–
władza / moc poprzez którą możemy poznać prawdę o rzeczywistości
,
zdolność
do operowania pojęciami abstrakcyjnymi
lub
zdolność analitycznego myślenia
i
wyciągania wniosków z przetworzonych danych
.
Używanie zdobytych doświadczeń do
radzenia sobie w sytuacjach życiowych.
Odpowiada za
rozpoznanie dobra przy
podejmowaniu decyzji.
3) Co to jest wolna wola?
Wolna wola
(łac. liberum arbitrium) – ,, ja chcę”, w filozofii i teologii,
postulowana cecha
ludzkiego umysłu i świadomości, pozwalająca człowiekowi samemu decydować o swoich
czynach i nie być całkowicie zdeterminowanym przez los, instynkty czy siły wyższe
.
Zagadnienie wolnej woli jest jednym z odwiecznych pytań, będących m.in. częścią filozofii
moralnej oraz teorii bytu. Przyzwala na środki przy podejmowaniu decyzji.
Ludzka wolność
nie oznacza kierowania się spontanicznością czy czynienia czegokolwiek.
Ludzka
wolność to zdolność czynienia tego, co szlachetne i wartościowe.
I tylko tego. Zatem im
bardziej wolny jest dany człowiek, tym bardziej zawężony - pozytywnie zawężony! - okazuje
się repertuar jego zachowań.
Człowiek wolny wyklucza bowiem z repertuaru swoich
zachowań wszystko to, co sprzeciwia się miłości i prawdzie
. Wszystko to, co jest wyrazem
słabości, zależności czy nieodpowiedzialności. Łatwo jest wtedy przewidzieć, postąpić w
danej sytuacji. Natomiast człowiek, który nie osiągnął jak może on wewnętrznej wolności, nie
potrafi ustrzec się zachowań, które krzywdzą jego samego i innych ludzi. Trudno jest
przewidzieć jego zachowania właśnie dlatego, że nie jest on zależny od samego siebie.
Czasami ulega naciskom ciała, innym razem ulega subiektywnym sposobom myślenia,
emocjom, presjom środowiska czy też różnego rodzaju uzależnieniom.
4) Co to są uczucia?
Uczucia
najłatwiej zobrazować przykładowo, są to np. radość, smutek, niepokój itp.Uczucia
mają w etyce bardzo duże znaczenie, nie ulega jednak wątpliwości iż etyka nowożytna używa
tego pojęcia z znaczeniu zbyt szerokim. Uczucia posiadają kilka wspólnych cech, które łącza
je w jedną grupę:
a)
dla każdego z nich istotne jest to co dzieje w ciele [różne reakcje],
{najbardziej destrukcyjne jest uczucie smutku}
b)
uwiążą się z poznaniem [wychodzą od
poznania]
c)
wiążą się ze spontanicznym poruszeniem [ do / od czegoś],
d)
mają charakter
bierny. Nie można postawić znaku równości pomiędzy uczuciem a pożądaniem. Uczucia są to
czynności dążeniowe, zmysłowe
[ czynności dzielimy na poznawcze i dążeniowe, a te z kolei
na umysłowe{akty woli} i zmysłowe {uczucia}.
5) Jakie jest miejsce uczuć w życiu moralnym?
Istnieją trzy teorie:
a)
Możemy się poddać uczuciom (błędna)
b)
Należy uczuć się pozbyć [apatia] (błędna)
c)
Uczucia ani nie powinny kierować człowiekiem ani nie powinny zostać wykorzenione.
Jesteśmy odpowiedzialni za nieopanowanie uczuć
. Uczucia ani nie powinny kierować
człowiekiem, ani nie powinny zostać wykorzenione. Wiele dobrych rzeczy, które możemy
uczynić jest rozpoznawalne jedynie przez rozum, uczucia mogą je wypaczyć. Uczucia mogą
przeczyć obiektywnie dobrym dążeniom.
Uczucia są pozytywnym wyposażeniem naszego
życia, dają energie do działania.
Energie płynącą z uczuć należy wykorzystać
6) W jaki sposób kierujemy uczuciami?
Uczucia ani nie powinny kierować człowiekiem, ani nie powinny zostać wykorzenione.
Życiem powinien kierować
rozum
[władza poznania umysłowego] Człowiek jest istotą
wolną, może stanowić sam o sobie. Wiele dobrych rzeczy, które możemy uczynić jest
rozpoznawalne jedynie przez rozum, uczucia mogą je wypaczyć. Uczucia mogą przeczyć
obiektywnie dobrym dążeniom. Uczucia są pozytywnym wyposażeniem naszego życia, dają
energie do działania. Energie płynącą z uczuć należy wykorzystać. Wobec uczuć mamy
władze polityczną
[ nie despotyczną]. Drogi oddziaływania na uczucia:
1)
Oddziaływanie na
ciało: rzymska łaźnia, sauna [św. Tomasz] – smutek, prawo - także ma oddziaływać na
uczucia – lęk, pragnienie sprawiedliwości, spożywanie niektórych pokarmów wzmaga
pożądanie seksualne, jakość wdychanego powietrza.
2)
Kontrolowanie poznania: pornografia,
myślenie o osobie nieszczęśliwie zakochanej. Jesteśmy odpowiedzialni za nieopanowanie
uczuć. Według
Platona
uczucia możemy kontrolować poprzez
muzykę.
7) Ograniczenia moralnej i prawnej odpowiedzialności
Korzystanie z wolności
w naturalny sposób prowadzi do
podjęcia odpowiedzialności za
własne czyny:
odpowiedzialności
moralnej, prawnej, społecznej
. Nie ma wolności bez
odpowiedzialności. Zarówno bowiem wolność jak i odpowiedzialność wynikają ze zdolności
człowieka do podejmowania działań świadomych i dobrowolnych. Z tego samego powodu
ewentualne ograniczenia świadomości lub wolności działania powodują proporcjonalne
ograniczenia odpowiedzialności moralnej. Wolność czyni człowieka odpowiedzialnym za
podjęte działania w takim stopniu, w jakim są one dobrowolne i świadome (por. KKK 1734).
"
Poczytalność i odpowiedzialność za działanie mogą zostać zmniejszone, a nawet zniesione,
na skutek niewiedzy, nieuwagi, przymusu, strachu, przyzwyczajeń, nieopanowanych uczuć
oraz innych czynników psychicznych lub społecznych"
(KKK 1735). Człowiek jest
odpowiedzialny nie tylko za dokonane czyny, ale także za brak działania oraz za zaniedbanie
tych czynów, które są jego moralnym obowiązkiem (por. KKK 1736).
"Zły skutek nie jest
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

dietanamase.keep.pl